استانداردهای برق کشی ساختمان به مجموعه قوانینی اشاره دارد که برقکار ساختمان می بایست به آنها توجه داشته باشد. همانطور که می دانید برق ساختمان بسیار خطرناک بوده و در صورتی که برق کشی ساختمان به درستی انجام نگیرد خسارات و صدمه های جبران ناپذیر بسیاری را به همراه خواهد آورد.
بنابراین پیش از آن که کار برق کشی ساختمان شروع شود می بایست با استانداردهای برق ساختمان آشنا شده و آن ها را در کار پیاده کرد. با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله از سری مقالات آموزش برق کشی ساختمان قصد داریم به صورت جامع به معرفی استانداردهای برق کشی ساختمان بپردازیم.
قوانین و مقررات برق ساختمان چیست؟
مجموعه ای از قوانین است که توسط وزارت مسکن و شهرسازی با به ﻣﻨﻈﻮر اﻃﻤﻴﻨـﺎن از اﻳﻤﻨـﻲ، ﺑﻬﺪاﺷـﺖ، ﺑﻬﺮه دﻫﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ، آﺳﺎﻳﺶ و صرفه اﻗﺘﺼﺎدي وضع شده است. برقکاران ساختمان موظف هستند با این قوانین آشنا بوده و آنها را هنگام برق کشی ساختمان به کار گیرند. به طور کلی سیم کشی ساختمان باید بر اساس قوانین و مقررات نشریه ۱۱۰ و مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان انجام شده باشد.
استانداردهای سیم کشی ساختمان
ﻛﻠﻴﻪ ﺳﻴﻢ کشی های داﺧﻠﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ، اﻋﻢ از روﻛﺎر و ﺗﻮﻛﺎر، ﺑﺎﻳﺪ در داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺳﻴﻢ ﻛﺸﻲ ﻳﺎ ﻣﺠﺎري ﻣﺨﺼﻮص اﻳﻦ ﻛﺎر (ﺗﺮاﻧﻜﻴﻨگ ها )اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و ﺑﺮاي اﺟﺮاي اﻧﺸﻌﺎﺑﺎت، ﺧم ها، زاﻧﻮﻫﺎ، ﺳﻪ و ﭼﻬﺎرراﻫﻪ ﻫﺎ و ﻏﻴﺮه ﺑﺎﻳﺪ از وﺳﺎﺋﻞ و ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻣﺨﺼﻮص ﻫﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﻳﺎ ﻣﺠﺮا اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد .ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺎي زﻳﺮ ﻛﻠﻴﺪ و ﭘﺮﻳﺰ و دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺳﻴﻢ کشی های ﺗﻮﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﻮع ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ و ﻛﻠﻴﺪ و ﭘﺮﻳﺰﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻫﻤﮕﻮﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷد.
- ﻧﺴﺒﺖ ﻗﻄﺮ داﺧﻠﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ دﺳﺘﻪ سیم ها (و ﻳﺎ ﻗﻄﺮ ﻛﺎﺑﻞ ﭼﻨﺪرﺷﺘﻪ) حداقل می بایست برابر ۱.۳ باشد.
- ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ هنگام لوله کشی برق ساختمان ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺼﺐ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺳﻴﻤﻬﺎ ﻳﺎ ﻛﺎﺑﻞ ﭘﺲ از ﺗﻜﻤﻴﻞ و ﭘﺎﻳﺎن ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ ﺑﻪ داﺧﻞ آﻧﻬﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮﻧﺪ.
- ﻣﺪارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ کف ها ﻗﺮار می ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻓﻘـﻂ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎي ﻓﻮﻻدي ﻳﺎ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺻﻠﺐ اﺟﺮا ﺷﻮﻧﺪ.
- ﺑﺴت های ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎی روﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ دو ﭘﻴﭽﻪ و از اﻧﻮاﻋﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ دﻳﻮار ﻳﺎ ﺳـﻘﻔﺖ تماس پیدا نکند و حداقل ۶ میلی متر با آنها فاصله داشته باشد.
- در ﻃﻮل ﻫﺮ ﻗﺴﺖ از ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ دوﺟﻌﺒـﻪ ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﻳـﺎ وﺳـﻴﻠﻪ اي ﻣـﺸﺎﺑﻪ قرار دارد نباید بیش از چهار خم ۹۰ درجه (جمعا ۳۶۰درجه) وجود داشته باشد.
- اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟﻪﺑﺮ در ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻴﻬﺎ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ .ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اره ﺑﺮﻳﺪه و ﻟﺒﻪ ﻫـﺎي ﺗﻴﺰ ﻣﺤﻞ ﺑﺮش ﻧﻴﺰ ﺻﺎف ﺷﻮﻧﺪ .
- ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻮع ﻟﻮﻟﻪ (ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻓﻮﻻدي ﺑﻪ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ) ﺑﺪون ﺗﻌﺒﻴﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺟﻌﺒـﻪ در ﻣﺤﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ.
- اﺗﺼﺎل ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي داراي ﻟﺮزش (ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺗـﻮر) ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف ﺑﺎ ﺑﻮﺷﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ که ﺣﺪاﻗﻞ ﻃﻮل آﻧﻬﺎ ۲۰ ﺳـﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ، اﻧﺠﺎم ﺷﻮد.
- سیم های استفاده شده در سیم کشی ها باید تا مقطع ۱۰ میلی متر مربع از نوع تک مفتولی با عایق بندی پی وی سی باشد.
- اﺗﺼﺎﻻت و اﻧﺸﻌﺎﺑﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻣﻴﻨﺎﻟﻬﺎي ﭘﻴﭽﻲ اﻧﺠﺎم شود.
- اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل هاي ﻧﻮع دﻳﮕﺮ، ﻛﻪ ﺿﻤﻦ اﻧﺠﺎم اﺗﺼﺎل و ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺗﺪاوم اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ، ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻨﺪي ﻻزم را ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ .
- ﭘﻴﭽﻴﺪن ﺳﻴم ها ﺑﻪ دور ﻫﻢ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻨﺪي ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل ﺑﺎ ﻧﻮار ﭼﺴﺐ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ .
- اﻧﺠﺎم ﺳﻴﻢ ﻛﺸﻴﻬﺎي ﻧﻮع روﻛﺎر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﻤﻬﺎي ﭼﻨـﺪﻻیه ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﻨـﺪﻫﺎي پلاستیکی و بست های ﻣﻴﺨﻲ ﻳﺎ ﻣﻴﺦ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ، اﻛﻴﺪا ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ.
استانداردهای کلیدها در برق کشی ساختمان
- ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﺳﻴﺴﺘم های ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب و از ﻧﻮع ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﺳﺮﻳﻊ، ﺑﺪون دﺧﺎﻟﺖ ﻧﺤﻮه و ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ دﺳﺖ، ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ .
- ﺟﺰ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻠﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي دﻳﮕﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮده ﺑﺎﺷـﺪ، ﺟﺮﻳﺎن اﺳﻤﻲ ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ، ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺑﺎري ﻛﻪ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ، ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺑـﺮ ﻳـﺎ ﺑﺰرﮔﺘـﺮ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ذﻛﺮﺷﺪه در زﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ:
- ﺑﺮاي ﺑﺎرﻫﺎي ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت واﺣﺪ (ﻻﻣﭙﻬﺎي رﺷﺘﻪ اي و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن) : ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺼﺮف؛
- برای بارهای با ضریب قدرت رآکتیو (موتورها و نظایر آنها):۱.۲۵ جریان مصرف
- برای بارهای با ضریب قدرت خازنی(کاپاسیتیو) و مواردی نظیر لامپ های گازی با خازن های تصحیح ضریب قدرت و موتورهایی با راه اندازی خازنی و نظایر آن: ۲ برابر جریان مصرف
- ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺪارﻫﺎ (از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﺮاﻏﻬ ﺎ) باید ﻫﺎدي ﻓﺎز را ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﻫﺎدي ﺧﻨﺜﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺪار ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ.
- ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻏﻠﻂ، ﻛﻪ در آن ﻫﻢ ﻫـﺎدي ﻓـﺎز و ﻫـﻢ ﻫﺎدي ﺧﻨﺜﻲ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺪ وﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد، ﺳﻴﻢ ﻛﺸﻲ ﺷﻮد .اﻳﻦ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ در ﻣﻮرد ﻣﺪارﻫﺎي ﺷـﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪﻫﺎﻳﻲ ﺻﻠﻴﺒﻲ ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق اﺳﺖ.
استانداردهای پریزها در برق ساختمان
- ﻛﻠﻴﻪ ﭘﺮﻳﺰﻫﺎ، اﻋﻢ از ﻳﻚ ﻓﺎز ﻳﺎ سه ﻓﺎز، ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاي وﺻـﻞ ﻫـﺎدي ﺣﻔـﺎﻇﺘﻲ ﻳـﻚ اﺗﺼﺎل اﺿﺎﻓﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
- ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻲ ﭘﺮﻳﺰﻫﺎي ﻳﻚ ﻓﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ۱۶ آﻣﭙﺮ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ نوعی باشد که وصل دوشاخه های دو پل معمولی (بدون اتصال به هادی حفاظتی) به آنها امکان پذیر نباشد.
- ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻲ ﭘﺮﻳﺰﻫﺎي سه ﻓﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ۱۶ آﻣﭙﺮ و دارای یک یا دو اتصال اضافی برای وصل هادی حفاظتتی و خنثی باشد.
- در محیط هایی که به سیستم هایی غیر از جریان برق عادی نیاز است (مانند جریان، ۶۰، ۱۰۰و ۴۰۰ هرتز یا جریان مستقیم) یا در محیط هایی که از روش های ایمنی مخصوص استفاده می شود باید بر حسب مورد، از انواع پریزهای مناسب استفاده شود.
محاسبه متراژ سیم برق ساختمان
برای محاسبه متراژ سیم برق مورد نیاز در ساختمان ابتدا می بایست نقشه سیم کشی ساختمان را طراحی کنید. پس از طراحی نقشه سیم کشی طول هر مدار را اندازه گرفته و اعداد به دست آمده را با یکدیگر جمع کنید. توصیه می کنیم به متراژ به دست آمده ۱.۵ برابر به دلیل پیچ ها، خم ها و عقب گردها هنگام سیم کشی ساختمان اضافه کنید. سیم های برق ساختمان به صورت حلقه ای فروخته می شود توصیه می کنیم همیشه کمی بیشتر از متراژ به دست آمده خریداری کنید.
استاندارد فاصله ها در برق کشی ساختمان
- فاصله کابل ها از دیوار می بایست حداقل ۲ سانتی متر باشد.
- فاصله آویز لامپ ها از سقف ساختمان می بایست ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر باشد.
- فاصله کلیدهای ساختمانی از کف می بایست ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتی متر باشد.
- فاصله پریزهای برق، تلفن و آنتن ساختمان از کف می بایست ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر باشد.
- فاصله پریز از کف در حمام ۱۲۰ سانتی متر می باشد.
فاصله پریز از کف در آشپزخانه ۶۰ و ۱۲۰ سانتی متر می باشد. - فاصله جعبه فیوز ساختمان از لوله های گاز و آب می بایست ۱ متر و از کف ساختمان ۱۵۰ تا ۱۷۰ سانتی متر باشد.
- فاصله قوطی ها از چارچوب ساختمان می بایست ۱۵ تا ۲۵ سانتی متر باشد.
- فاصله پنل و گوشی آیفون ساختمان از کف می بایست ۱۴۰ تا ۱۵۰ سانتی متر باشد.
- فاصله گوشی آیفون از کف ۱۴۰ تا ۱۵۰ سانتی متر باشد.
- فاصله پریزها از هم حداکثر بایستی ۳ متر و از درب ۱.۵ متر باشد.
استاندارد ظرفیت فیوزها در سیم کشی ساختمان
- استاندارد ظرفیت فیوزها در سیم کشی ساختمان عبارتند از:
- ظرفیت فیوز برای روشنایی ۱۰ آمپر می باشد.
- ظرفیت فیوز برای کنتور ساختمان ۲۵ آمپر می باشد.
- ظرفیت فیوز برای پریزها ۱۶ آمپر می باشد.
- ظرفیت فیوز برای کولر گازی و فیوز اصلی ساختمان ۲۰ آمپر می باشد.
استاندارد سطح مقطع سیم ها در سیم کشی ساختمان
از جمله دیگر استانداردهای برق کشی ساختمان که برقکار ساختمان می بایست با آن آشنا بوده و آن را به کار گیرد استانداردهای مربوط به سطح مقطع سیم ها می باشد.
- سیم های روشنایی می بایست سطح مقطع ۱.۵ میلی متر داشته باشند.
- سیم های پریز ساختمان می بایست سطح مقطع ۲.۵ میلی متر داشته باشند.
- سیم های اصلی برق می بایست سطح مقطع ۴ میلی متر داشته باشند.
- سیم های کولر آبی می بایست سطح مقطع ۲.۵ میلی متر داشته باشند.
- سیم های کولر گازی می بایست سطح مقطع ۴ میلی متر داشته باشند.
